Đau đầu, mờ mắt coi chừng bị u sàn sọ não

Bệnh nhân đang được điều trị tại Bệnh Viện Đại học Y Dược TP HCM. Ảnh: TT.

Bà Nguyệt, 69 tuổi, quê Bến Tre bị đau đầu kéo dài suốt 10 năm qua. Gần đây các cơn đau ngày càng tăng, kèm theo cảm giác mệt mỏi, buồn nôn và mờ 2 mắt, người phụ nữ đến Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM khám. Kết quả chụp CT scan não phát hiện có tổn thương mô mềm xoang bướm, gây phình lớn ở xương bản vuông và cánh lớn xương bướm bên trái. 

Thạc sĩ, bác sĩ Trương Thanh Tình, Khoa Ngoại Thần Kinh, chỉ định bệnh nhân chụp MRI xác định có u não vùng sàn sọ đường giữa ngoài màng cứng. Khối u nhiều mạch máu, kích thước lớn, gây hủy xương bản vuông và xâm lấn nhiều cấu trúc xung quanh như xoang hang, động mạch cảnh 2 bên. Bà Nguyệt được xác định mắc bệnh lý hiếm gặp của u sàn sọ là Clival chordoma, hay u nguyên sống. Đây chính là nguyên nhân gây đau đầu, mệt mỏi, mờ mắt…

Khối u sàn sọ kích thước lớn (màu trắng ở giữa) đã xâm lấn nhiều cấu trúc xung quanh như xoang hang, động mạch cảnh 2 bên.

Bác sĩ quyết định điều trị cho bệnh nhân bằng phương pháp nội soi qua đường mũi để lấy u toàn phần. Ba ngày sau phẫu thuật, bà Nguyệt đã hồi phục hoàn toàn, tỉnh táo, tiếp xúc tốt, không có dấu hiệu tổn thương hay chảy dịch.

Theo bác sĩ Tình, Chordoma hay u nguyên sống là loại u nguyên phát ác tính của não, thường xuất hiện ở vùng sàn sọ (xương bản vuông) hay vùng cùng cụt. Theo Handbook of Neurosurgery năm 2016, bệnh này rất hiếm, chỉ chiếm 0,5 phần triệu trong tổng số u nguyên phát có nguồn gốc trung phôi bì, thường gặp ở vùng cùng cụt nhiều hơn não (53% so với 35%). U nguyên sống có thể di căn đến phổi, gan, xương dù có tỷ lệ thấp, chỉ từ 5 đến 20%. Đây được xem là bệnh lý nguy hiểm vì tỷ lệ tái phát sau phẫu thuật rất cao, khoảng 85%.

Việc điều trị thường gặp khó khăn vì u này không đáp ứng với xạ trị (trừ proton-beam có thể hiệu quả, nhưng loại tia này chưa có ở Việt Nam). Chính vì vậy phương pháp tối ưu là phẫu thuật lấy u càng triệt để càng tốt. Trên thực tế, việc bóc tách u toàn phần là thách thức lớn đối với hầu hết phẫu thuật viên ngoại thần kinh do sự liên quan các cấu trúc mạch máu và thần kinh thiết yếu trong não, nếu không cẩn thận có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Theo tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Minh Anh, Trưởng khoa Ngoại Thần Kinh, trước kia người bệnh u não phải trải qua phẫu thuật mở sọ trán 2 bên, đường mổ lớn, thời gian mổ kéo dài, bị đau nhiều sau mổ, chi phí tốn kém, trong khi khả năng lấy u lại kém do trường mổ bị giới hạn. Nguy cơ biến chứng trong một cuộc mổ mở sọ như máu tụ nội sọ, dập não, viêm màng não, thoát vị não, chảy dịch não tủy, thậm chí tử vong.

Hiện nay, nhờ ứng dụng phẫu thuật nội soi, người bệnh sẽ được phẫu thuật lấy u nhẹ nhàng. Kỹ thuật viên đưa dụng cụ nội soi lên não từ đường tự nhiên của cơ thể (lỗ mũi) là đã tiếp cận và lấy được khối u ra ngoài. Bệnh nhân sau phẫu thuật không bị đau nhiều, nguy cơ cuộc mổ cũng được giảm đi đáng kể và không thấy vết mổ nên đảm bảo tính thẩm mỹ. Trong mổ nội soi, trường mổ rất rộng, không bị các cấu trúc khác che chắn nên bóc tách u thuận lợi hơn, tỷ lệ lấy hết u ở mức cao nhất.

Bác sĩ Minh Anh nhìn nhận những tiến bộ về kỹ thuật nội soi sàn sọ đã giúp rất nhiều bệnh nhân Việt Nam điều trị nhẹ nhàng hơn, thay vì phải phẫu thuật mở sọ chữa u vùng xoang sàn, u tuyến yên, u vùng củ yên, u sọ hầu, u nguyên sống… Các bác sĩ đang nghiên cứu mở rộng phạm vi áp dụng kỹ thuật này trong điều trị các loại u ở vùng hố sọ giữa và hố sọ sau như vùng đỉnh xương đá, u dây V và các bệnh lý mạch máu như túi phình động mạch não, dị dạng mạch máu não…

Theo bác sĩ Thanh Tình, u nguyên sống là bệnh bẩm sinh, thường biển hiện thành triệu chứng ở độ tuổi từ 50 đến 60, hiếm gặp ở người dưới 30 tuổi. Triệu chứng phổ biến là đau đầu và liệt dây sọ. U được chẩn đoán thông qua hình ảnh học CT scan và MRI cho thấy tổn thương dạng mô mềm vùng sàn sọ ở đường giữa, gây hủy xương bản vuông… 

Bác sĩ khuyên mọi người khi bị các triệu chứng như đau đầu kéo dài, có bất thường ở mắt như sụp mi mắt, nhìn đôi (song thị), lé, đau tê nửa mặt, mờ mắt, động kinh… cần đến các cơ sở y tế để tầm soát sớm. Do đặc tính của căn bệnh trên là u ác, dễ tái phát nên người bệnh cần được chẩn đoán sớm khi u chưa quá lớn, chưa xâm lấn nhiều cấu trúc xung quanh sẽ tăng tỷ lệ lấy sạch u tối đa.

Video bệnh nhân hồi phục sau điều trị