Bác sĩ sản khoa: ‘Sinh con thuận theo tự nhiên’ là đi ngược sự tiến hóa

Trước thông tin một số bà mẹ gần đây sinh con theo trào lưu “thuận theo tự nhiên”, có trường hợp tử vong cả mẹ lẫn con, các bác sĩ sản khoa lên tiếng phản đối mạnh mẽ. 

Tiến sĩ Vũ Bá Quyết, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho rằng, sản phụ tự sinh tại nhà mà không có sự giám sát của nhân viên y tế thì sẽ vô cùng nguy hiểm khi gặp tình huống băng huyết, đờ tử cung, ngôi ngược, tràng hoa cuốn cổ, nhau tiền đạo… “Ngày xưa các cụ có câu ‘chửa cửa mả’, vì trước đây đa phần phụ nữ tự sinh con tại nhà nên tỷ lệ chết mẹ, chết con rất cao”, tiến sĩ Quyết nói. 

Bác sĩ sản phụ khoa Lê Thị Kim Dung, Trung tâm Y khoa Thái Hà (Hà Nội) khẳng định “sinh con tại nhà thuận theo tự nhiên” là cách sinh “quay lại thời tiền sử, đi ngược lại với sự tiến hóa”. Trường hợp mẹ con sống sót chỉ là may mắn. Đồng quan điểm với tiến sĩ Quyết, bác sĩ Dung nhận định, trong quá trình sản phụ chuyển dạ có thể xảy ra các tai biến trầm trọng như băng huyết, vỡ tử cung, nhiễm trùng, mất tim thai, uốn ván sơ sinh, thậm chí tử vong mẹ lẫn con… Trong đó nguy cơ đờ tử cung gây băng huyết là biến chứng nguy hiểm nhất, gây tử vong hàng đầu ở bà mẹ. Nếu không được cấp cứu, truyền máu kịp thời, sản phụ có thể tử vong chỉ trong vòng 30 phút.

Bên cạnh đó, nếu ngôi thai nằm bất thường, em bé quá to sẽ không chào đời tự nhiên được. Nếu ngôi thai ngược thì sản phụ không thể tự đẻ thường. Nhiều trường hợp ngôi thai thuận nhưng quá trình chuyển dạ dài cũng có thể dẫn đến suy thai. Trong khi đó, sinh nở tại cơ sở y tế có y bác sĩ phụ giúp, mọi chỉ số sinh tồn của bà mẹ và em bé như tim thai, bánh nhau, nước ối, tình trạng nhiễm độc thai nghén.. đều được theo dõi sát

Bác sĩ Dung cũng phản đối quan điểm không cắt dây rốn cho trẻ ngay khi vừa sinh mà để tự rụng. “Một miếng thịt để 6 tiếng đồng hồ ở ngoài trời sẽ bị thiu, vậy mà bánh nhau xổ khi mẹ sinh nở nằm bên cạnh con 6 ngày không cắt thì tình trạng sẽ như thế nào”, bác sĩ Dung phân tích. Khi bánh nhau bị phân hủy, vi khuẩn hoàn toàn có thể theo dây rốn xâm nhập vào bé sơ sinh gây nhiễm trùng máu. 

Tiến sĩ Bùi Chí Thương, giảng viên bộ môn Phụ sản, Đại học Y dược TP HCM thì lý giải mối nguy khi sinh đẻ tại nhà thuận theo tự nhiên sẽ làm tăng nguy cơ rách tầng sinh môn phức tạp ở người mẹ. Sản phụ  lúc rặn sinh em bé không đúng cách có thể tự làm rách nát cửa mình, rách tới hậu môn khiến khả năng khâu phục hồi khó khăn và có thể để lại di chứng són phân hay rò âm đạo trực tràng sau này. Quá trình sinh tại nhà cũng làm tăng nguy cơ ô nhiễm môi trường hay lây nhiễm bệnh cho người xung quanh nếu lỡ bánh nhau có mang mầm bệnh trong bào thai mà không được xử lý rác y tế phù hợp.

Tại Bệnh viện Từ Dũ, sau khi chào đời, bé được bác sĩ đưa đến “da kề da” một cách tự nhiên với mẹ. Ảnh: Lê Phương.

Xu hướng “sinh thuận theo tự nhiên” trên thế giới 

Trên thế giới từ năm 1974 khái niệm “sinh tự nhiên” đã xuất hiện tại Mỹ và Australia với tên gọi là liên sinh (lotus birth). Theo đó, liên sinh là một dạng thực hành sinh con mà cha mẹ giữ nguyên dây rốn của đứa bé dính liền kèm với bánh nhau cho đến khi dây rốn và bánh nhau tự hủy. 

Theo xu hướng này, các bà mẹ chọn sinh con tại nhà. Thay vì cắt rốn vài phút sau khi bé chào đời, bà mẹ để bánh nhau nối liền với đứa bé, đặt bánh nhau trong một cái tô hoặc một loại túi đặc biệt, cho vào đó muối hạt hoặc hoa lavender, thay túi hàng ngày và giữ bánh nhau như thế cho đến khi bánh nhau phân hủy và dây rốn rụng tự nhiên khỏi cơ thể đứa bé, thường khoảng ba đến 10 ngày, thậm chí hai tuần sau.

Những người ủng hộ trào lưu này cho rằng sự tiếp xúc kéo dài với bánh nhau giúp em bé dễ thích nghi với môi trường mới bên ngoài tử cung, giảm stress, nhận được tất cả các chất dinh dưỡng từ bánh nhau, bao gồm cả các tế bào gốc và lượng máu dồi dào còn lại. Họ cho rằng việc cắt rốn sớm có thể gây tổn thương và stress không cần thiết cho đứa bé. Những người theo trào lưu này còn hình tượng hoá tôn vinh bánh nhau như một biểu tượng cho sự khởi nguồn dinh dưỡng đầu đời của em bé.

Trào lưu này trỗi dậy mạnh mẽ vào năm 2008 từ một số bà mẹ ở Anh, dấy lên làn sóng phản đối trong giới y học. Các chuyên gia sản khoa cảnh báo việc bánh nhau nối liền với em bé nhiều ngày sau khi sinh có thể dẫn đến nhiễm trùng. Mô nhau chứa đầy máu. Một thời gian ngắn sau sinh, khi dây rốn ngừng đập, máu sẽ không còn tuần hoàn trong bánh nhau và bánh nhau trở thành mô chết. Để cơ thể em bé thông nối với mô chết đang phân hủy sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, gây nguy hiểm tính mạng bé sơ sinh.

Hiệp hội sản phụ khoa Anh sau đó đã đưa ra cảnh báo về trào lưu liên sinh, khẳng định chưa có nghiên cứu khoa học nào cũng như không có bằng chứng chứng tỏ liên sinh có thể mang lại lợi ích cho trẻ sơ sinh. Hơn nữa nguy cơ nhiễm trùng trẻ rất lớn.

“Sinh con thuận theo tự nhiên” ở Việt Nam

Sinh con “thuận theo tự nhiên” gần đây được một số bà mẹ hưởng ứng. Bộ Y tế lo ngại xu hướng này trở thành một trào lưu rộng rãi và khuyến cáo các bà mẹ không nên áp dụng sinh con tại nhà mà không có y bác sĩ hỗ trợ, không cắt dây rốn, không chích ngừa văcxin.

Bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi, Phó Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ (TP HCM) nhấn mạnh, sinh con theo tự nhiên không có nghĩa là để mặc sản phụ tự xoay xở tại nhà. Ngay từ khi mang thai, người mẹ phải đến cơ sở y tế để được theo dõi, kiểm soát và lựa chọn hình thức sinh phù hợp, đảm bảo an toàn cho cả mẹ lẫn con. 

“Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo việc cắt rốn cho bé cần được thực hiện 1-3 phút sau khi sổ nhau, thực hiện da kề da mới có lợi cho bé”, bác sĩ Mỹ Nhi chia sẻ. 

Các bác sĩ khẳng định, sản phụ đến viện sinh nở luôn được bác sĩ xử trí “tuân theo tự nhiên”. Đó là để cho người mẹ đủ ngày đủ tháng, khi chuyển dạ thì theo dõi đẻ thường. Sản phụ muốn đẻ mổ sớm cũng không được bác sĩ đồng ý. “Tự nhiên” là sau khi sinh em bé cho ấp da kề da, bú mẹ ngay, cắt rốn chậm… Chỉ những trường hợp khó như thai to, thai ngược, mẹ có bệnh lý… bác sĩ mới có can thiệp phẫu thuật để giảm nguy cơ cho cả mẹ lẫn con.

Lê Phương – Nam Phương