Bác sĩ Thái Lan cảnh báo nguy cơ ung thư gan từ cá sống

Narong Khuntikeo không hề biết vì sao cha mẹ mình bị ung thư gan cho tới khi bước vào trường y khoa. Giống như hàng triệu người dân Thái Lan ở vùng Isaan phía Đông Bắc, gia đình ông hay ăn trưa với món koi pla được làm từ cá sống với gia vị và chanh. Món ăn này vừa chế biến nhanh, rẻ tiền mà ngon miệng nhưng lại đầy ký sinh trùng, dễ dàng gây ra căn bệnh ung thư gan khiến 20.000 người Thái Lan chết mỗi năm.

Theo AFP, Isaan là nơi người dân thường xuyên ăn koi pla và cũng là khu vực có tỷ lệ ung thư ống mật cao nhất thế giới. Một trong những nguyên nhân dẫn đến ung thư ống mật chính là sán lá, loại ký sinh trùng được tìm thấy ở nhiều loài cá nước ngọt.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết nếu vào cơ thể qua đường ăn uống, sán sẽ nằm lại ống mật suốt nhiều năm mà không bị phát hiện. Qua thời gian, chúng có thể gây ung thư.

Ảnh: AFP.

“Đây là gánh nặng y tế ảnh hưởng đến các gia đình, giáo dục và sự phát triển kinh tế xã hội. Vậy mà không ai biết bởi các bệnh nhân chết lặng lẽ giống như lá rụng”, bác sĩ Narong nói. Chứng kiến bố mẹ cùng hàng trăm người ung thư giai đoạn cuối nằm tuyệt vọng trên bàn phẫu thuật, ông quyết tâm chiến đấu chống lại “kẻ giết người thầm lặng”. Cùng đồng nghiệp, vị bác sĩ đi khắp Isaan để kiểm tra tình trạng nhiễm sán của dân làng đồng thời cảnh báo họ về sự nguy hiểm mà koi pla cũng như các món cá lên men khác đem lại. 

Tất nhiên, thay đổi thói quen ăn uống đã in sâu bao đời nay chẳng hề đơn giản. Hầu hết dân làng đều sốc khi biết món cá yêu thích được truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác lại ẩn chứa mối nguy khôn lường. 

“Tôi thường bắt cá trong ao và ăn sống”, nông dân Boonliang Konghakot cho hay. Vừa nói, anh vừa liếm môi và nêm nếm gia vị vào bát thịt cá cắt nhỏ trước mặt. Được cảnh báo về rủi ro ung thư, người đàn ông bắt đầu học cách rán cá như lời bác sĩ khuyên.

Không phải ai cũng lắng nghe như Konghakot. Bác sĩ Narong tiết lộ rất nhiều dân làng phàn nàn cá nấu bị chua. Vài người khác lại tin rằng số phận đã được định trước nên bỏ ngoài tai mọi lời khuyến cáo. “Họ nói có vô vàn cách để chết”, bác sĩ Narong than thở. “Tôi không thể chấp nhận câu trả lời này”. 

Nhằm cải thiện tình hình, các cán bộ y tế đặt hy vọng vào thế hệ trẻ. Thông qua trường học, họ cố gắng giáo dục các em nhỏ không nên ăn cá sống. 

Trong khi đó, mọi việc có lẽ đã quá muộn đối với những người trưởng thành. Sau khi xét nghiệm nước tiểu, Narong cùng đồng nghiệp nhận thấy 80% dân cư Isaan nhiễm sán, một phần ba xuất hiện bất thường về gan. Nhìn chung, nhóm đối tượng dễ bị ung thư là người trên 40 tuổi, ăn nhiều cá sống và gia đình có thành viên đã mắc ung thư. 

Là một trong số ít cư dân vẫn còn lá gan khỏe mạnh, Thanin thở phào nhẹ nhõm khi nhìn kết quả kiểm tra. “Tôi sẽ không ăn cá sống nữa đâu”, anh khẳng định. “Thế nhưng hàng xóm của tôi chắc chắn chưa từ bỏ”.