Chuyên gia mách thực phẩm, bài tập phòng bệnh tim mạch

– Gần 60 năm theo nghề y, ông thấy các bệnh lý tim mạch có xu hướng gia tăng thế nào? 

– Bệnh nhân tim mạch thời nay không chỉ tăng, mà còn trẻ hóa. Năm 2000, cả nước có khoảng 16,3% người trưởng thành tăng huyết áp. Hầu hết các bệnh nhân mạch vành, động mạch não, động mạch ngoại biên… tìm đến tôi đều là người cao tuổi.

Song năm 2016, tỷ lệ người mắc bệnh tăng huyết áp đã tăng lên mức báo động, 48%. Trong đó, có đến 16,5% dưới 40 tuổi. Không ít bệnh nhân nhồi máu cơ tim khi chỉ mới 28 tuổi. Mỗi năm, hơn 200.000 người Việt Nam tử vong do các bệnh lý tim mạch, cao hơn cả ung thư.

Giáo sư Phạm Gia Khải – nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch.

– Những dấu hiệu cảnh báo bệnh tim mạch nào mà người bệnh hay bỏ qua?

– Bạn nên biết một số dấu hiệu sớm để phát hiện và điều trị kịp thời. Ví dụ, đau thắt ngực khi gắng sức, đỡ khi nghỉ ngơi; đau lan lên cổ, vai và hướng ra sau lưng, cánh và bàn tay; kèm theo khó thở, buồn nôn, vã mồ hôi, mệt lả… cảnh báo nhồi máu cơ tim.

Người rối loạn nhịp tim thường hồi hộp, đập trống ngực, bước hụt, ngất xỉu. Suy tim thường báo trước bởi chứng khó thở, phù chân mỗi buổi sáng. Tăng huyết áp sẽ kèm theo các cơn hoa mắt, nhức đầu, trống ngực… Chóng mặt, tê bì, yếu nửa người, liệt một chi, mờ mắt, nếu chỉ kéo dài vài phút tới một ngày là cơn đột quỵ thoảng qua (TIA), nếu kéo dài lâu hơn là tai biến mạch máu não (CVA). 

Tuy nguy hiểm, song các bệnh trên đều có thể phòng ngừa bằng chế độ dinh dưỡng và luyện tập hợp lý.

– Tập luyện thế nào để phòng bệnh tim mạch mà không cần thuốc? 

– Những người có nguy cơ mắc bệnh tim mạch nên vận động thể lực nhẹ nhàng mỗi ngày. Ví dụ, đi bộ 30-45 phút, 4-5 ngày mỗi tuần để cải thiện tuần hoàn máu và giảm cholesterol. Ngoài ra, có thể thực hiện 2 bài tập đơn giản dưới đây ngay tại nhà.

Động tác nhảy dây: Đứng với chân rộng bằng hông. Nhảy lên khỏi mặt đất vài cm bằng 2 mũi bàn chân chụm vào nhau, hơi nhún nhẹ đầu gối. Lặp lại nhanh giống như đang nhảy dây. Động tác này làm nóng cơ thể, nhảy 20 phút sẽ đốt cháy 200 calo dư thừa, làm săn chắc cơ bắp và cải thiện tuần hoàn máu.

Động tác ngồi xổm: Đứng thẳng, lưng cong tự nhiên với 2 chân dang rộng bằng vai. Từ từ hạ thấp phần dưới cơ thể xuống bằng cách đẩy hông ra sau và hạ đầu gối. Lưu ý luôn giữ chân mở rộng, đầu gối và bàn chân hướng ra ngoài, bụng hóp, ngực ưỡn về phía trước, ngồi xuống càng sâu càng tốt. Động tác này giúp cải thiện nhịp tim, tăng cường tuần hoàn máu, đánh tan chất béo tích tụ ở bụng.

– Vậy còn chế độ ăn uống thì sao, thưa giáo sư?

– Trong cơ thể luôn tồn tại 2 dạng cholesterol: tốt (HDL) và xấu (LDL). Cholesterol xấu tăng cao sẽ tạo nên mảng xơ vữa, làm hẹp và tắc mạch máu, gây biến chứng tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ… Tăng cường các loại thực phẩm giàu chất xơ và ít calo sẽ giúp giảm nồng độ cholesterol xấu trong huyết thanh. Chúng gồm ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, rau xanh, hoa quả, tảo biển…

Người mắc bệnh mỡ máu cao cũng nên ăn các loại thực phẩm giảm chất béo như hành tây, tỏi, nấm hương, mộc nhĩ, rau cần… Không ăn mặn; bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia; giảm bớt thực phẩm giàu acid béo như nội tạng động vật, lòng đỏ trứng. Tránh dùng mỡ động vật, mà nên ăn các loại dầu thực vật. Trong đó, dầu gạo được công nhận chứa rất nhiều dưỡng chất tốt cho tim mạch. 

Dầu gạo chứa nhiều dưỡng chất tốt cho tim mạch.

– Tại sao dầu gạo giúp ngăn ngừa các bệnh tim mạch?

– Gia đình tôi thường dùng dầu gạo trong bữa ăn, vì chúng chứa hàm lượng cao gamma – oryzanol, phytosterols và vitamin E làm giảm cholesterol xấu trong máu hiệu quả. Ở Nhật, dầu gạo còn được gọi là “dầu ăn của trái tim”.

Gamma – oryzanol có khả năng ngăn chặn ruột hấp thu cholesterol xấu từ thức ăn. Nghiên cứu trên Tạp chí Dinh dưỡng châu Âu cho thấy, sau 2 tuần sử dụng, gamma – oryzanol trong dầu gạo làm giảm 11,9% lượng cholesterol xấu trong máu. Ngoài ra, dưỡng chất còn chống lại quá trình oxy hóa gấp 4 lần vitamin E, quét dọn các gốc tự do hữu cơ, bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Dầu gạo giàu 27 loại phytosterols giúp giảm cholesterol xấu, chống viêm, ức chế tế bào ung thư tăng trưởng, cải thiện hệ thống miễn dịch, kiểm soát đường huyết và tăng cường chuyển hóa cholesterol trong cơ thể.

Vitamin E gồm tocopherols, polyphenol và đặc biệt là tocotrienols rất khó tìm trong tự nhiên, song lại dồi dào trong dầu gạo. Chúng vừa giảm cholesterol, vừa có tác dụng đẩy lùi các gốc tự do, làm chậm lão hóa.

Dầu gạo còn là nguồn cung cấp chất béo lành mạnh, tỷ lệ cân đối 30% acid béo bão hòa, 38% acid béo không bão hòa đơn, 31% acid béo không bão hòa đa, gần nhất với mức khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hội Tim mạch Mỹ (AHA).

Để giảm cholesterol thừa, một người nên dùng ít nhất 50mg gamma – oryzanol mỗi ngày, tương đương 20-30ml dầu gạo. Nên chọn dầu gạo nguyên chất có màu vàng hơi sẫm, trong suốt, mùi thơm nhẹ, nhà sản xuất uy tín để có hàm lượng gamma – oryzanol cao.

– Còn thực phẩm nào tốt cho tim mạch có thể dùng thường xuyên không, thưa giáo sư?

– Một số thực phẩm kết hợp có tác dụng đánh tan mỡ máu, giảm nguy cơ tắc nghẽn động mạch. Đơn giản nhất, bạn có thể lấy giấm táo, nước gừng, nước chanh, nước tỏi ép, mỗi thứ một cốc đổ vào nồi đất, nổi lửa to, đun cho đến khi sôi thì vặn nhỏ liu riu. Mở nắp nồi để nước bay hơi đến khi còn phân nửa thì tắt bếp. Đợi hỗn hợp nguội rồi cho thêm chút mật ong vào tùy khẩu vị, cho hỗn hợp vào bình thủy tinh, bảo quản tủ lạnh.

Mỗi ngày, bệnh nhân tim mạch, mỡ máu cao nên sử dụng một thìa trước khi ăn sáng. Giấm táo, nhất là táo mèo, giúp giảm xơ vữa mạch máu, tăng lưu lượng mạch vành, giãn mạch và chống loạn nhịp tim, giảm mỡ máu. Các vị thuốc khác như tỏi, gừng được ví như kháng sinh tự nhiên, làm ấm bụng, dễ tiêu và phòng chống tiêu chảy. Mật ong và chanh giúp giải độc cơ thể.

Ngoài ra, có thể sử dụng một số thảo dược sắc uống để điều trị bệnh tim như: tam thất, bạch quả, đan sâm, dâm bụt…

An San

Dầu gạo nguyên chất Simply của Công ty TNHH Dầu thực vật Cái Lân được sản xuất trên dây chuyền công nghệ hiện đại, chứa hàm lượng cao Gamma – Oryzanol, đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế và xuất khẩu sang nhiều quốc gia.

Dầu gạo Simply được Hội Tim mạch Việt Nam khuyên dùng. Hàm lượng Gamma – Oryzanol cao, đạt 500mg trên 100g dầu gạo, tương đương 70mg mỗi khẩu phần.