Cuộc chiến chống khói thuốc lá trên toàn cầu

Hút thuốc lá là tác nhân gây ra cái chết cho khoảng 6 triệu người mỗi năm. Một dự báo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) chỉ ra đến năm 2020, thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên trái đất, với 10 triệu người một năm.

Từ nhiều thập kỷ trước, nhận ra tác hại của khói thuốc lá, nhiều quốc gia kiểm soát sử dụng sản phẩm này. Năm 1987, Anh thông qua Đạo luật bảo vệ người tiêu dùng trong việc đóng gói và dán nhãn thuốc lá. Quốc gia này tiếp tục thông qua các luật khác trong nhiều năm như cấm quảng cáo và quảng bá sản phẩm thuốc lá.

Ở Mỹ, sau khi có báo cáo tổng hợp liên quan đến tác hại thuốc lá được công bố năm 1964, luật liên bang về dán nhãn và quảng cáo sản phẩm đã được ban hành một năm sau đó. Đến 2016, Mỹ đã thông qua nhiều luật khác, sửa đổi và bổ sung một số quy định như là một phần trong chiến lược kiểm soát thuốc lá. Hiện nay, theo số liệu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh, số người hút thuốc lá của nước này giảm còn 14%.

Thuốc lá gây nhiều hệ lụy cho sức khỏe. Ảnh: CNN

Hồi tháng 5, Bộ trưởng Y tế Pháp Agnes Buzyn cho biết thuốc lá giết 200 người mỗi ngày ở quốc gia này. “Chúng ta cần tiếp tục cuộc chiến chống lại một trong những tai họa lớn nhất của sức khỏe cộng đồng”, USA Today dẫn lời bà. Từ 2007, Pháp cấm hút thuốc lá ở nơi công cộng và nhiều năm qua đã có những hành động chống lại nguy cơ từ khói thuốc. Các loại thuế đã được ban hành để tăng giá sản phẩm này từ 9 lên 12 USD vào năm 2020.

Theo số liệu Bộ Y tế Pháp công bố hồi tháng 5, năm 2017, số lượng người hút thuốc tại quốc gia này giảm xuống còn 12,2 triệu so với 13,2 triệu năm 2016. Tuy nhiên 27% người Pháp vẫn đốt thuốc hàng ngày, đây là một trong những tỷ lệ cao nhất tại các nước trong nhóm Liên minh châu Âu, chỉ sau Hy Lạp và Bulgaria. Theo EU, Thụy Điển là quốc gia có tỷ lệ người dân hút thuốc ít nhất trong khối, với chỉ 7%.

Hiện nay, việc kiểm soát thuốc lá phổ biến trên thế giới. Với sự hỗ trợ của WHO và các tổ chức toàn cầu khác, ngay cả những quốc gia nghèo nhất cũng ban hành luật về bao bì, nhãn mác, không được quảng cáo và hút thuốc ở nơi công cộng.

Gần đây, Hiệp hội Nghiên cứu Kinh tế và Xã hội (CRES) Tây Phi đã đệ đơn xin tăng thuế đối với các sản phẩm thuốc lá ở khu vực để hạn chế việc hút thuốc. Hiện thuế không bao gồm VAT chỉ chiếm 30% giá bán thuốc lá trung bình ở Tây Phi so với con số 62% tại Liên minh châu Âu.

Trong khi đó, kết quả một cuộc khảo sát của Ủy ban Quốc gia về Kiểm soát Thuốc lá và Trung tâm Nghiên cứu An sinh Xã hội tại Đại học Indonesia (PKIS-UI) gần đây cũng cho thấy nhiều tín hiệu tích cực. Cuộc khảo sát tiến hành trên tỷ lệ phần trăm người hút thuốc và không hút thuốc cho thấy 88% người trả lời ủng hộ việc tăng giá thuốc lá để giảm số lượng người hút thuốc. Hiện mỗi năm có hơn 200.000 người Indonesia chết vì các bệnh liên quan đến sản phẩm này.

Theo Reuters, chuẩn bị cho Thế vận hội 2020 sắp tới, thủ đô Tokyo của Nhật cũng đã thông qua luật cấm hút thuốc lá trong các quán bar và nhà hàng trong thời gian diễn ra đại hội thể thao. Luật cũng cấm hút thuốc ngoài trời ở những nơi có trẻ em. Hiện ít hơn 1/5 dân số Nhật hút thuốc so với con số một nửa của 50 năm trước.

Trong khi đó, những người muốn cai nghiện thuốc lá có những cách khác nhau để vượt qua thử thách. Tại Pháp, nhiều người dùng kẹo sao su hay chơi thể thao để quên đi mùi khói thuốc và tập trung vào những hoạt động khác. Câu chuyện từ Nikkei nhắc đến một nhân viên bán bảo hiểm ở Hong Kong đã hút thuốc trong 14 năm bắt đầu sử dụng thiết bị hun nóng thuốc lá được gọi là IQOS thay vì thuốc lá điếu truyền thống trong một năm qua. Sản phẩm này làm nóng thuốc mà không đốt như thông thường nên chỉ tạo làn hơi trông giống khói. 

Thiết bị hun nóng thuốc lá IQOS.

Hàn Quốc và New Zealand đã hợp pháp hóa nhiều loại sản phẩm thay thế thuốc lá đa dạng trong năm 2010 và tương ứng trong năm 2018. Nhật Bản, mặc dù vẫn cấm các loại thuốc lá điện tử dạng dung dịch, đã cho phép dùng các thiết bị gia nhiệt thuốc lá như IQOS, được sản xuất bởi Philip Morris International. Ngược lại, Australia, Indonesia, Singapore và Thái Lan có lệnh cấm rõ ràng.

Năm 2014, WHO đã ban hành một báo cáo về thuốc lá điện tử, kêu gọi các nước thành viên hạn chế quảng cáo và cho rằng các tác động sức khỏe vẫn chưa được đánh giá cẩn thận. Báo cáo này cũng nói thêm là đã có một số trường hợp gây kích ứng mắt và đau họng trong những người sử dụng thuốc lá điện tử. WHO cũng yêu cầu các quốc gia cấm sử dụng thuốc lá điện tử trong nhà cho đến khi sản phẩm này được chứng minh là an toàn tuyệt đối cho những người ở cùng không gian đó.

Trương Sanh